hevreha soranî بیابان(biyaban), farisî بیابان(biyaban),  pehlewî viyapan, hemû ji îranî, têkilî biyanî, beyar û  biyaban.

hevreha  soranî  یاد(yad),  farisî یاد(yad),  pehlewî eyad, avestayî  yate-,  ji  îranî

hevreha soranî یا (ya), farisî یا (ya), yet, ji îranî

bi rêya soranî ji hewramî yane (xanî) ji hane, hevreha -xane û xanî. Bo guherîna H/X bide ber hewramî her û farisî xer, herdu bi maneya ker (heywan).

yane + -ya + şev + -ê, wergerra nightclub ya inglîzî

herwiha yenî, hevreha farisî یعني (yenî), tirkî yani, hemû ji erebî یعني (yenî)

ji rojhilati  Hevreha  farisî  یاقوت(yaqût),  tirkî  yakut,  erebî  (yaqût),  aramî  ܝܩܘܢܕܐ(yeqqunda), pehlewî yakend, yûnaniya kevn ὑάκινθος (huákinthos), ermeniya kevn յակունդ (yakund) / յակինթ (yakint), gurcî იაკინთი (iakint'i), იაგუნდი (iagundi), slaviya kevn акинтъ (akintŭ), акунтъ (akuntŭ), ꙗкинфъ (jakinfŭ), latînî hyacinthus, inglîzî hyacinth, fransî jacinthe, almanî Hyazinthe, rûsî гиацинт (giyaçînt)... Di zimanên rojhilatî de maneya peyvê bi gelemperî "yaqût" e lê di zimanên rojavayî de ew wateya "(gula) simbil"  dide.

hevreha soranî یار (yar), farisî یار (yar), pehlewî eyar, eyyar, edyevar, avestayî eydyû- (alîkarî) ji îranî edyave-bere- (alîkar, înera/ê alîkariyê), têkilî al, alîk, hêl, alîkarî, yarmetî...

ji tirkî yan azerî yan tirkmenistanî yaş

ji tirkî yasa, jimongoli yasag, hevreha asa û yasax

ji tirkî yasak (qedexe, memnû), têkilî yasa.

ji  îranî,  bi  farisî  jî  یاسمن(yasemin)  e  û  ji  kurdî/farisî  li  dinyayê  belav  bûye:  erebî  یسمین(yesmîn), tirkî yasemin, fransî jasmin, inglîzî jasmine. Çavkanî: http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame0&amp;searchjasmine&amp;searchmoden one

ji erebî یاسین (Yasîn: navekê mêran e) ji navê herfa ي (ya Y) û س (sîn S). Maneya wan ya di Quranê de nayê zanîn.

ji proto-tirkîkî yav- (qels, bêhêz), hevreha yavuz

ji tirkî yavaş ji proto-tirkîkî yav- (qels, bêhêz), hevreha yavuz, hevreha hêwaş ya soranî.

yek + -z- + -de protohindûewropî: oinos (yek) + dekm ("deh") protoaryayî: eywe-dese ("yazde") Avar: aēvadese- ("yazde")Pehlewî: yācdehum ("yazde")Farisî: yazdeh ("yazde")Kurmancî: yazde, yazdeh ("yazde")Kurdî (Soranî): yanzde, yanze ("yazde")Zazakî: yewndes ("yazde")Sanskrîtî: ekādaśaYewnanî: éndeka ("yazde") Latînî: ūndecim ("yazde") ...Frensî: onzeÇavkanî: Horn p.251

Bi  maneya  "ê  ku,  yê  ku"  ji  protohindûewropî  éy,  hevreha  avestayî  𒉈𒉈  (yō),  sanskrîtî  यद्(yád), yûnaniya  kevn  ὅς  (hós),  ἥ  (hḗ),  ὅ  (hó),  latînî  ea,  id,  is,  inglîzî  the,  almanî  er,  slavoniya  kevn  ижє, єижє...

protohindûewropî:  oinos  ("yek")  protoaryayî:  eywe  ("yek")Avar:  eêwe  ("yek")Pûnjabî:  yew ("yek")Sogdî: yew ("yek")Pehlewî: êvekpe: yew ("yek")Farisî: yek ("yek")Belûçî: yek ("yek")Kurdî: yek ("yek") ... Zazakî: yew irSanskrîtî: eke ("yek")Yewnanî: oinos ("yek")Latînî: unus ("yek")Almanî: ein ("yek")Înglîzî: one ("yek") ... Çavkanî: Horn p.128, Watkins  p.59, Etymonline

yek  +  -ane,  hevreha farisî  یگانه(yeganê), pehlewî êkanek, ji îranî

hevreha farisî یكتا (yekta), pehlewî êyek-dat ("yê bi tenê dayî/afirandî", "Xwedê"), avestayî eêvo-date- ji îranî, têkilî yek û dan

hevreha farisî یلدا ji aramî ܝܠܕܐ (yelda: jidayikbûn), hevrehên erebî wîlad, mîlad, weled, welidandin, welidîn, hemû ji proto-samî walad- (ji dayik bûn)

yê neçûbe şeran şêr eBinihêre¿ dîtin û gotin nabe wek hev

ji  erebî  یربوع(yerbû)  ku  jê  ketiye  piraniya  zimanên  din  jî:  spanî  jerbo,  inglîzî  jerboa,  frensî gerboise

hevreha farisî یشم (yeşm) / یشب / (yeşb), pehlewî û hexamenişî yeşp, hemû ji akadî yeşupu. Jaspe ya fransî, portugalî û spanî, jasper ya inglîzî, Jaspis ya almanî, яспис (yaspis) ya rûsî... bi rêya yûnaniya kevn ἴασπις (yaspis) dîsa ji akadî ne. Yeşim ya tirkî û яшма (yaşma) ya rûsî û ukraynî bi rêya zimanên îranî ji eynî rehî ne. 玉石 (yùşí) ya çînî jî hevreha wan e.

ji erebî یوم (yewm) (roj) + -î, hevreha heyam

Yewnan + -istan, hevreha erebî û farisî یونان (Yûnan, Yewnan), hexamenişî 𒉈𒉈𒉈 (Yewne-), îbrî יוון (Yewen), ermeniya kevn յոյն (Yoyn > ermeniya nû հույն /Huynêr/), hemû ji yûnanî Ἴων (Ion: hozeke yûnanî bû)

ji  tirkî  yaka.  "Yexe"  ya  soranî,  یقه(yeqê)  û  یخه(yexê)  yên  farisî  û  یاقة(yaqe)  ya  erebî  hemû ji  "yaka"  ya  tirkî  ne  ku  hevreha  "yakın"  (nêzîk)  û  "yaklaşmak"  (nêzîk  bûn)  in  ku  ji  jaka  ya  tirkiya kevn e û hevreha wê wek "cakag" di mongolî de jî peyda  dibe

Hevreha yezdan ("xweda" yan "firrîşte") ya farisî, yezd (firrîşte) ya pehlewî, yezete ("hêjayî peristinê") ya avestayî û यजि ya sanskrîtî.

ji protohindûewropî h₁ésti (ji h₁es-), protoaryayî esî, hevreha î, -î û -yî yên kurmancî, farisî - î,  soranî  -î,  ermenî  ես(es),  slaviya  kevn  єси  (êsi),  latînî  es  (frensî  es),  lîtwanî  esi... herwiha  me, ye û ne jî ji heman rehê h₁es- yê protohindûewropî  ne.

ji sanskrîtî योग (yoga) yekîtî ji hindûewropî yewg (yekîtî, yekkirin) têkilî yek ya kurmancî û yew ya zazakî.

ji tirkî yol (rê) ku herwiha serekaniya peyva "ol" (rê > terîqet > dîn / diyanet) e jî.

1. (ne fermî) you + would2. (ne fermî) you + should3. (ne fermî) you + had

hindo ewropî: įeu-g-, ingilîzî yoke, hev reh di gel cot