bi rêya fransî yan vaginal ji latînî vaginalis ji vagina (quz), têkilî vajîna

Bi temamî nayê zanîn ji ber ku hevrehên wê di zimanên din yên îranî de peyda nabin yan nehatine  qeydkirin.  Lê  bi  ihtimaleka  pirr  mezin  ji  erebî  فارغ(fariğ)  e  yan  jî  dikare  ji  ermenî  yan hevreha ermenî պարապ (xwandina bi ermeniya rojavayî "barab", bi ermeniya  rojhilatî "parap") be. herwiha bide ber rûsî порожний (porojnî), polonî próżny, çekî prázdný, bulgarî празен  (prajên)...  Lê  dîsa  bide  ber  farisî  ?  ونگ(veng:  vala),  sanskrîtî  ऊन(ūná:  kêm,  jê  kêm), yûnaniya kevn εὖνις (jêstandî, bêparkirî, mehrûm), latînî vanus, inglîzî want (niha bi maneya "viyan, xwestin", berê bi wateya "nebûn, jê kêm bûn"), ermenî ունայն (unayn: vala)... ji protohindûewropî wān- (vala). Guherîna L/R û L/N di kurdî û gelek zimanên din de jî  berbelav e.  Guherîna  B/V  û  P/B  jî  mişe  ye.  Ketina  konsonantan  ji  dawiya  peyvê  (li  vir  Ğ  ji  peyva  erebî  yan B/P ji ya ermenî) dîsa diyardeyeka navdar e. Ihtimala ku ji ermenî jî be ne kêm e ji ber ku di zimanê kurdî de tenê di kurmancî de heye ku cîrana ermenî ye, di zaravayên din yên kurdî de peyda nabe. Hevwateya peyva "vala" anku "xalî" (jî) ji erebî  ye.

bi rêya fransî vampire ji sirboxiwarî vampir

ji ev + -an, hevreha soranî eman (ji em + -an) û emane (em+an+e), herdu jikurdi

ji navê hozek anku eşîrek cermen ku li nêzî salên 400 ta 500 pz êrişên hovane dibirin ser Romê

bi rêya tirkî varoş jimecari varos (bajar, qeza)

bi rêya fransî veriante (zivirandin, çerixandin, badan)

hevrehên kurmancî ve- û -ve, soranî هوه- (-ewe), hexamenişî epe, avestayî 𒉈𒉈𒉈 (epe), sanskrîtî अप (epe), yûnaniya kevn ἀπύ (epû), latînî ab, hemû ji protohindûewropî h₂epo. Bo guherîna "p > v" di kurmancî de, binêre av. ji eynî rehî: ve-.

hevrehên kurmancî ve û -ve, soranî هوه- (-ewe), hexamenişî epe, sanskrîtî अप (epe), yûnaniya kevn ἀπύ (epû), latînî ab-, almanî ab û ab-, swêdî av û av-, inglîzî of û off, hemû ji protohindûewropî h₂epo. Bo guherîna "p > v" di kurmancî de, binêre av.

ji protohindûewropî vesar < vesr̥, hevreha behar ya soranî, wesar ya zazakî, vehere ya avestayî,  vehar  ya  pehlewî,  behar  ya  farisî,  र्सन्ि(vesenta:  bihar)  û  र्सर्(veser:  spêde,  sibe) yên sanskrîtî, գարուն (garun) ya ermenî, έαρ (êar: bihar) ya yûnanî, весна (vêsna: bihar) ya rusî, vēr ya latînî, vår ya danmarkî, norwecî û swêdî... Peyvên tirkî ilkbahar (bihar) û sonbahar (payiz) ji zimanekî îranî hatine deynkirin û ilk (pêşîn) û son (dawîn) yên tirkî lê hatine zêdekirin.protohindûewropî vesar < vesr̥,protoaryayî:Avestayî: vehereMiddle Persian: veharFarisî: beharMazanderani: vesar ("ava hênik")Talişî: avasor ("bihar")Tatî: vesar  ("bihar") ... Kurmancî: biharKurdî (Soranî): behar hewramî: wehar feylîkelhurî: weharZazakî: wesarÇavkanî: Ludwig p.177, Mehdi Mir-Sadeqi 326

ve-  +  hesîn  e  ku  hevreha  آسودن(asûden  -  rehê  dema  niha  -asa-)  ye,  ji  îranî.  Ev  hesîn  ne eynî hesîn e ku di peyva pê hesîn de heye. Ew ji hes ya ji erebî  tê.

B rêya frensî végétarien ji inglîzî vegetarian, têkilî vegetable

ji îtalî Venezia (Venîsya) + spanî -zuela (-k, biçûk)

jikurdi, ji verêtin (rehê dema niha "ve-rêj-)

ji ver, têkilî berê û berî yên kurmancî

bi rêya fransî version ji latînî versio ji vertere (zivirandin, çerixandin, badan)

ji  îranî,  hevreha  soranî  بهس(bes),  farisî  بس(bes),  pehlewî  bes.  Wek  بس(bes)  ketiye  erebiya devkî  jî.

ve- + şartin, ji protohindûewropî ḱel- (veşartin), protohindûewropî ser- (ḱ-ya protohindûewropî di protoaryayî dibe s/ş û l jî bi giştî dibe r), hevreha avestayî ser- (penageh, stargeh),  pehlewî  û  parsî  srwr  (kum,  zirx),  hewramî  şaray  (>  -şar-),  soranî  شاردنهوه/  şardinewe û حهشار / heşar, sanskrîtî şárman, rusî шлем (şlêm), latînî celare, îriya kevn celim, almaniya kevn helan, almanî Helm, inglîzî helmet, gotî huljan... Bo peyveke din jî ku tê de s ya protoaryayî di kurdî de dibe ş binêrin: şarandin.Çavkanî: Cheung, r. 335-6 (ku herdu peyvên soranî, ya hewramî û yên din dide lê ya kurmancî ji bîr kiriye)"şar" bi rastî jî maneya "veşartin"ê, "niximandin"ê dide lê di kurmancî de wisa serbixwe nayê bikaranîn.Herçi "beşartin"  e,  ew  formeke  dejenerebûyî  ya  ji  "veşartin"...ê  ye.  Di  kurdî  de  gelek  caran  "b"  û  "v" bi hev diguherin: "xirab > xirav", "bûn > vûn", "ba" ya kurmancî û "va" ya kirdkî/zazakî. Tiştekî balkêş e ku bi giştî "b" dibe "v" û ne "v" dibe "b". Lê di "veşartin > beşartin"ê de bi rastî jî "v" bûye "b", ne "b" bûye "v" ji ber ku di kurmancî de pêşqertafeke lêkerî ya wek "be-" nîne (em nabêjin "bebûn, bekirin, begotin") lê "ve-" heye ("vebûn, vekirin,  vegotin")...

bi rêya fransî discrimination ji latînî discriminatus ji discriminare ji discrimen (cudahî)

ji inglîzî vibrator ji vibrate (leqandin, vehejandin) latînî vibrare (leqandin, vehejandin)

ji latînî video (ez dibînim) ji videre (dîtin)

ji inglîzî very important person (kesa/ê gelek giring)

Kurtkirina "vê derê" jikurdi, bide ber wir (ji "wê derê") yan kur (ji "kû derê"). Forma vira ji "van deran" e.

ji fransî virgule ji latînî virgula jî virga (çeq)

Di destpêka civînê de komisyona tendirustiyê ya perlemantoya Kurdistanê ku, rapoerek li ser nexweşiya kolêrayê amada kir bû, li ser daxwaza serokê perlemantoyê komisyonê ew rapor  pêşkeşî  civînê  kir.  Di  raporê  de  îşaret  pê  kir  bû  ku  li  bajarê  Silêmaniyê  7  hezar  kes  bi  virikê (ishal) ketine û 477 ji wan nexweşiya kolêrayê ye û heta niha 10 kes bi vê nexweşiyê mirine.(Krg.org, 9/2007)

Bi  avestayî  versne,  bi  farisiya  navîn  gursne,  bi  soranî  birsî,  bi  kurdiya  başûrî  wirsî,  bi  zazaki vêşan. Peyva birsîyê bi Kurmancî herî kevin  e.

bi  rêya  tirkî  vites  ji  fransî  vitesse.  Li  Bakurê  Kurdistanê  piraniya  amûran  têkilî  otomobîlan bi rêya tirkî ji fransî hatine wergirtin: frên, dîreksiyon. Başûrê Kurdistanê wek din jî piraniya peyvên têkilî otomobîlan ji inglîzî ne: gêr (gear), laêt (light), stêrin (steering), tayre (tyre), kurşin...

bi rêya fransî yan inglîzî vitrine ji latînî vitrum (cam, şûşe)

ji  îranî,  hevreha  به(bih)  ya  farisî,  بههێ(behê)  û  بهی(bey)  yên  soranî,  beyi  ya  zazakî  û  bey  ya hewramî ye.

ji rûsî водка (vodka) ji вода (av)