ji erebî, hevreha Selman, Selam, selam, silametî, silav...

jierebîسلسبیل(Selsebîl)jiaramîסלשביל(silşibîl:co,cobar)jiסל(sil:co)+שביל(şibîl). Binêre: şiverê.ִביל ְׁש

bi rêya fransî Seine ji latînî Sequana

ji erebî ("aştîxwaz, aştîsaz, mirovê aştiyê çêdike"), têkilî selam û silav

ji yûnanîya kevn Αλέξανδρος ji ἀλέξω ("Ez diparêzim") + ἀνδρός, forma xwedîtiyê ji ἀνήρ (mêr,  zelam)

ji sosin. Lê "Sosin" bi xwe navekî navneteweyî ye, di gelek zimanan de heye. Diyardeyeke/fenomeneke giştî heye ku kurd navên navneteweyî, yên ku bi kurdî jî dikarin maneyeke xweş bidin, didin zarokên xwe: Robîn, Tara, Sosin, Zozan hin ji van nimûneyan in. Hemû  navên  navneteweyî  ne  (Sosin  û  Zozan  li  ber  Susanne,  Susan,  Susanna  hatine  çêkirin).  Lê kurd  wan  navan  wek  yên  xwe  dibînin  û  dema  ku  wan  li  zarokên  xwe  dikin,  li  maneya  wan  ya  bi kurdî difikirin. Bo nimûne, dema ku kurdekî navê kurê xwe kiriye Robîn, ew ne li Robin Hoodê li nav daristanên Inglîstana serdema navîn difkire lê hêvî dike ku jiyana kurê wê/wî tijî roj û ronahî  be,  geşî  û  xweşî  be.  Gava  ku  kurdek  navê  Tara li  keça  xwe  dike,  ne  ku  dixwaze  rêzgiriyê li xwedawendeke dînekî din (ku belkî ti haya wî jê nîne) bike lê dîsa hêvî dike ku jiyana kurê wê/wî  tijî  roj  û  ronahî  be,  geşî  û  xweşî.  Di  zimanên  din  de  jî  ev  diyarde  heye.  Anku  navên  biyanî digirin û wek peyveke di zimanê xwe de fehm  dikin.

ji erebî Seyfeddîn anku "şûrê dînî" ji سیف(seyf), hevreha maltî sejf (seyf), amharî ቤቤቤ(seyif), aramî ܣܝܦܐ (seypa), îbrî סיף (seyf), yûnaniya kevn ξίφος (ksîfos) ji zimanekî kevn yê Deryaya Spî

kurtkirina Seyfedînî ji erebî سیف (seyf: şûr) + dîn (bawerî, îman)

ji fransî sabotage ji saboter, têkilî sabote, sabotor

bi rêya erebî صابون (sabûn) ji latînî sapo ji zimanekî keltî yan ji zimanekî cermenî ji protohindûewropî  seib-,  sib-  (riştin,  rijandin).  Heman  peyv  serekaniya  hevwateyên  sabûnê  yên bi zimanên din e jî (binêrin beşa wergerran li  jêr).

ji  îranî,  hevreha  din  ya  kurmancî  sahî  /  sayî,  soranî  ساده(sade),  farisî  ساده(sade),  belûçî  سادگ (sadeg), pehlewî sadek. Sade ya tirkî ji zimanekî îranî ye, bi paşpirtika tirkî -ce bûye sadece (bi tenê)  jî.

bi rêya fransî sadiste ji navê Marquis de Sade + -îst

hevreha  soranî  سهعهت/ساعهت(saet  /  seet),  farisî  ساعت(saet),  tirkî  saat,  ji  erebî  ساعة(saet), hevreha îbrî שעה (şae), herdu ji aramî שעתא / ܫܥܬܐ (şata) ji שאע / ܫܥ (şa: dem, gav, bîsk, kêlîk, bêhn). سات (sat: gav, bîsk, kêlîk ya soranî jî ji eynî rehî ye.Peyva "saet" ji erebî li hemû dinyaya misilman û gelek milet û welatên cîranên wan jî belav bûye: azerî saat, abxazî асааҭ (asaaţ),  gurcî  საათი(saati),  kirgîzî  саат  (saat),  makedonî  саат  (saat),  oyxurî  سائهت(saet),  ozbekî soat,  qazaxî  сағат  (sağat),  sirbî  сат  (sat),  somalî  saacad  (saed),  swahîlî  saa,  teterî  сәгать  (seğet), tirkmenistanî sagat, xirwatî  sat...

ji erebî ساحة (saḥe), wek saha ketiye tirkî jî.

yan  ji  îranî  û  hevreha  peyva  sade  yan  jî  ji  erebî  صحو(ṣeḥw),  hevreha  aramî  ܨܚܘܐ(ṣexwa) û îbrî צח(sex)

bi rêya inglîzî sake ji japonî 酒 (alkol)

hevreha  soranî  ساڵ(sał),  belûçî  سال(sal),  farisî  سال(sal),  tacikî  сол  (sol),  talîşî  سال(sal)  û  sor, pehlewî  sar,  zazakî  serre,  avestayî  sirde-,  hexamenişî  seridhe-,  sanskrîtî  शरद्(şered:  1.  payiz  2. sal)  hemû  ji  protoaryayî.  Belkî  کال(kal)  ya  peştûyî  jî  ji  eynî  rehî  be.  سال(sal)  ya  urdûyî  û  साल(sal) ya hindî ji zimanên îranî hatine wergirtin; peyva sanskrîtî शरद् (şered) di wan de maneya "payiz"ê  dide. տարի(tari)  ya  ermenî  jî  belkî  ji  zimanên  îranî  be.  Bo  hin  nimûneyên  din  jî  ku "- rd-" ya îraniya kevn di kurmancî de dibe "l", binêrin "al, gel, çil  (40)"...

ji tirkî salık (salox, nûçe, xeber), hevreha salmak (berdan, belav kirin, şandin), sallamak (hejandin), saldırmak (êriş kirin, bi ser de girtin)

bi rêya fransî salon ji îtalî salone (odeya mezin)

ji îranî, hevreha farisî سامان (saman), pehlewî saman (tixûb), parsî sahman. սահման (sahman: tixûb, hed, sînor, hidûd) ji zimanekî îranî hatiye deynkirin.

ji navê kurrê mezin yê Nûh-pêxemberî (bi erebî Sam, bi îbranî Şem yan Şêm ku ew jî ihtimal e ji akadî ye şumu anku kurr yan nav, bide ber erebî ism (nav))

ji inglîzî sandwich, ji navê kesê ku tê bawerkirin ku sandwîç îcad kiriye.

ji fransî censure ji latînî cénsūra ji cénsus

ji inglîzî center-forward yan centre forward

ji erebî ساق (saq), hevreha aramî ܫܩܐ (şaqa), îbrî שוק (şoq)

ji îtalî sacco (1. cûnekî çakêtan 2. tûrik, telîs, çiwal) ji latînî sacco (tûrik, telîs, çiwal) ji yûnanî σάκκος (sakkos) jifeniki jimisri 𒉈𒉈𒉈 (saq), hevreha akadî 𒉈𒉈 (seqqu). Bi maneya "tûrik" ketiye  piraniya  zimanên  ewropî:  inglîzî  sack,  fransî  û  romanî  sac,  portugalî  û  spanî  saco,  almanî Sack, holendî zak, swêdî säck, danmarkî sæk, norwecî sekk, fînlendî säkki, mecarî  zsák...

ji  erebî  ساقي(saqî)  ji  rehê  s-q-y-  (vexwarin  danê),  hevreha  aramî  שקיא(şaqya),  akadî  şaqû

protohindûewropî gel- / gol- ("sar, sar bûn") (di zimanên arî de k/g ya protohindûewropî bi pirranî dibe s û l dibe r)protoaryayî Avar: serte- ("sar")Pehlewî: serd- ("sar")Pûnjabî: srd- ("sar") sogdî: srt- ("sar")Farisî: serd ("sar")Belûçî: sert ("sar")Osetî: seld ("sar")Kurmancî: sar ("sar")Kurdî (Soranî): sard ("sar")Hewramî: serd ("sar")Zazakî: serd ("sar")Latînî: gelū ("sar")Almanî: kalt ("sar")Înglîzî: cold ("sar") Çavkanî: Horn p.161, Cheung p.337, Watkins p.25, MacKenzie P.120, EtymonlineHevreh: serma, sarma

Belkî ji  erebî  شرقیین(şerqiyîn)  anku  rojhilatî

Bi hind û ewropî gel-t, bi avestayî serête, bi pehlewî sert, bi zazakî û farisî serd, bi inglizî cold. Kurmancî dengê dye dike winda.

ji saet ji erebîji kurdî vê satê,sata berê,sata çûyî,sata ku ew hat

hevreha soranî ساوا (sawa), kurdiya başûrî sawa, hevreha ermenî yan ji ermenî զավակ (zavak  /  zavag:  zarrok),  bi  ermeniya  kevn  զաւակ(zawak).  Eslê  peyva  ermenî  jî  baş  nayê  zanîn. Mimkin e ku ew bi xwe ji îranî be, têkilî zan, zarrok lê ew jî ne eşkere ye ji ber ku beşa "-va / - vak /-vag / -wak" bê şirove dimîne. "Sava" (mizgînî, peyam) ya tirkî bi ihtimaleka mezin ji eynî rehî ye. herwiha mirov dikare li hevrehiya peyva "sava" li gel peyva "sebî" jî bifikire lê ew jî ne bêguman  e.

Koka  wê  ne  diyar  e,  hevreha  ձաւար(cawar)  ya  ermenî  ye.  Wek  zavar  ketiye  hin  devokên tirkî  jî.

protoaryayî: sew- ("sûn, tîj kirin")Pûnjabî: s'w- ("pelixandin")Middle Persian: sd- /say- / ("sûn")Farisî: sûden- / sāy- ("sûn")Kurmancî: sûn, sûtin, hesûn- / -sû-, -hesû- ("sûn") Hewramî: sewe ("sûn")Zazakî: sawiten / saw- ("sûn") Sanskrîtî: śā- ("sûn, tîj kirin")

ji tirkî sağ (1. jîndar, ne mirî 2. rast, aliyê rastê) ji tirkiya kevn sag-, hevreha azerî sag, gagawzî saa. Heman peyv wek սաղ (saġ) ketiye ermenî jî.

ji inglîzî site (bi wateya malperr) yan side bi maneya hêl

ji  farisî  ساز(saz,  dirist,  çêkirî,  makîne,  birêk)  ji  -saz-  ku  rehê  dema  niha  ji  lêkera  ساختن(saxten: çêkirin, dirist kirin, ava kirin) e, bi pehlewî saxten, rehê dema niha  -saç-.

Bi  medî  speke,  bi  farisiya  kevin  seke,  bi  farisiya  navîn  seg,  bi  zazakî  espe.  Peyva  seyî  ji  farisiya navîn  ket  kurdî.  Bi  kurdiya  orîjînal  ev  peyv  speg  bibû,  lê  bûye  winda.  protohindûewropî:  kwon- ("se, kûçik") protoaryayî:Avestayî: spān- ("se, kûçik") Middle Persian: sag ("se, kûçik") Hotenî: sve ("se, kûçik") Farisî: sag ("se, kûçik") Talîşî: sipa ("se, kûçik") Semnanî: esbe ("se, kûçik")...ir Kurmancî: se ("se, kûçik") Kurdî (Soranî): seg ("se, kûçik") Hewramî: sipe ("se, kûçik") Zazakî: espe ("se, kûçik") Sanskrîtî: svān- ("se, kûçik") Ermenî: šun ("se, kûçik") Yewnanî: kuōn ("se, kûçik") Latînî: canis ("se, kûçik")Almanî: hund ("se, kûçik") Înglîzî: hound ("se, kûçik")  ... Çavkanî: Horn p.164, Watkins p.46, Etymonline

ji erebî صبغ (ṣebẍ), hevreha aramî ܨܒܥܐ (ṣebaa / sevaa), îbrî צבע (tseva)

ji erebî سبیل (sebîl) ji aramî שבילא (şibîl) ji rehê שבל (ş-b-l-: birin, ajotin). ji heman rehê aramî շաւիղ (şevił) ya ermenî û şiverê ya kurdî. Binêre: "şiverê".

hevreha soranî سهد (sed), zazakî se, صد (sed), pehlewî sed, avestayî 𒉈𒉈𒉈𒉈 (sete-),  peştûyî سل (sil), sanskrîtî शि (şeta-), hindî सौ (sew), urdûyî سو (sew), lîtwanî šimtas, latviyayî simts, pirraniya  zimanên  slavî  sto  (bi  alfabeya  krîlî  сто),  latînî  centum,  fransî  cent,  îtalî  cento,  portugalî cem,  spanî  cien,  ciento,  yûnaniya  kevn  ἑκατόν  (êkaton),  inglîzî  û  danmarkî  hundred,  almanî Hundert,swêdîhundra,norwecîhundre...hemûjiprotohindûewropîḱm̥ tómyandḱm̥  tóm (sed,100-ḱ-yaprotohindûewropîdizimanênîranîdedibe"s")jidéḱm̥  t(10),binêrindeh. Çavkanî: Horn p.160, Watkins p.15, MacKenzie P.126, Etymonline

hevreha a yan bi rêya farisî صدمه (sedemê: ziyan, êşandin ji erebî صدمة (ṣedme: şok, tesîr). ji heman rehî belkî bi metatezê: semed ya bi maneya merem, mebest, mexsed

ji erebî صدقة(ṣedeqet) ji aramî צדקא (ṣideqa) ji צדק (ṣ-d-q-: adil bûn, xêrxwaz bûn)

ji erebî سفالة(sefalet: sefalet < nizmatî) ji rehê سفل (s-f-l-: nizm bûn, li jêr bûn), hevreha aramî שפל (ş-p-l-), akadî şepalu. ji heman rehî: sefîl.

ji  erebî  سفر(sefer)  ji  aramî  רפס(s-p-r-),  hevreha  akadî  seperru  (erebe,  erebane).  Safari  ya zimanên ewropî ya bi maneya "geştên li Afrîkayê bo dîtina heywanên kûvî" jî ji erebî ye.

ji  erebî  سفینة(sefînet)  ji  aramî  ספינתא*ספינא(sipîne  /  sepînta:  1.  keştî  2.  dep,  texte, lewhe,  darê  hilûkirî  >  kurdî  sepandin),  hevreha  akadî  sepanu  (hilû  kirin,  edilandin,  edil  kirin).  ji heman rehî:  "sepandin".

hevreha  soranî  سهﮔوان(segwan),  farisî  سگبان(segban),  ji  seg  +  -van  ji  îranî.  Wek  seğmen, seymen û sekban ketiye tirkî  jî.

ji îranî ku herwiha di pehlewî û farisiya navîn de jî hebû. Berevajî ku tê bawerkirin, "sehm" bi maneya "heybet" ne ji erebî ye.

Nayê zanîn lê mimkin e ku bi metatezê û veguhastina L/R hevreha farisî هسر (heser: cemed, qeşa, sehol) be û herdu ji îranî bin. Li aliyekî din, bidin ber erebî ثلج(śelc), herwiha ermenî սառույց (saruyç).

ji erebî سكن (sekene: sekinîn) + kurdî -andin, hevreha aramî שכנ (ş-k-n-: sekinîn), akadî şekanu, têkilî sekn, sakin, sikûn, iskan, mesken, meskûn, misekin, sikûnet...

ji erebî سكن (sekene: sekinîn) + kurdî -în, hevreha aramî שכנ (ş-k-n-: sekinîn), akadî şekanu, têkilî sekn, sakin, sikûn, iskan, mesken, meskûn, misekin, sikûnet...

ji erebî سكت (sekete: "bêdeng bûn", binêrin iskud)

ji tirkî, bi tirkiya nû seki, bi tirkiya kevn sekü, hevreha mongolî sekü- (bilind kirin, rakirin)

bi rêya fransî section ji latînî sectio ji secare (ker kirin, birrîn)

bi rêya fransî sexologie ji seks + -olojî

bi  rêya  fransî  seculaire  yan  inglîzî  secular  ji  latînî  saecularis  (demkî,  heyamî)  ji  saeculum (serdem,  heyam)

ji erebî selam + -un + eleykum ("aştî li ser we be")

ji erebî صالة (șelat) ji aramî צלותא (șilûta). ji heman rehî: selewat, sellî.

ji yûnanî Σελήνη (Selên: xwedaya heyvê) -ît ji σέλας (sêlas: geş, ron)

herwiha  seretan,  hevreha  soranî  سهرهتان(seretan),  farisî  سرطان(seretan),  hemû  ji  erebî سرطان(sereṭan), hevreha aramî ܣܪܛܢܐ(serṭana), îbrî סרטן(serṭan) ji rehê s-r-ṭ- (xurandin). Peyvên  ermeniya  navîn  սարատան(saratan),  սարատայն(saratayn),  սարաթան(saratʿan) û peyva swahîlî saratani jî ji erebî hatine  wergirtin.

ji erebî صالوات (șelewat) ku pirrhejmara "selat"ê ye û hevreha צלותא (șelewta) ya aramî ye yan jî yekser ji aramî ye.

ji inglîzî self-determination ji self (xwe) + determination (birryardan, diyarkirin). Tevî ku peyv ji inglîzî hatiye wergirtin lê determination li gor bilêvkirina frensî adapteyî kurdî hatiye kirin.

ji  erebî  سلة(sellet)  +  kurdî  -ik,  hevreha aramî  סלא(sella),  akadî sellû