ji îranî, hevreha pehlewî ma (wek di "ma heker ma heke" de), têkilî na (ji ber ku bi hevoka "ma" jî negatîvkirina pirsê ye.)

ji peyveke protohindûewropî ya herwiha serkaniya peyva mak û ya mê ye.

ji erebî االسف مع (mee-l-esef) di bin bandora bilêvkirina tirkî de

ji dengê mirç yê siriştî yê dikare bêt bihîstin dema maçek tê dan li tiştekê/î

ji spanî macho (nêr, mêr), latînî masculus

ji erebî معجون (mecûn) ji rehê عجن (-c-n-: vestrîn, strîn, hevîr têk vedan) ku herwiha serekaniya peyvên kurdî ecinandin, eciqandin e.

ji îranî, hevreha pehlewî madeg, belkî bi rêya erebî مادة (maddet/sup>) li zimanên îranî vegeriye.

Teorî  1:  ji  protohindûewropî,  hevreha  mak,  Teorî  2:  Bi  zimanê  Sumerî  ji  bo  "madek"  an "mêdek" em dibêjin megida an megida-kun http://psd.museum.upenn.edu/epsd/epsd/e3671.html

ji Evêstayî MavîÇavkanî: far-hang.blogspot.com/2014/04/blog-post_7.htmlji erebî معاف (muaf: miaf, jêparastî, jêrizgarkirî, serbest) têkilî efû yan jî ji منفعة(menfeet: menfeet) bi rêya "menfeet → mefet → mefe → mehif → maf". Heman peyv hem wek "menfeet" û hem jî wek "mifa" jî di kurdî de cih girtiye.

ji fransî û inglîzî magazine (1. magazîn 2. mexzen, embar, depo) ji frensiya navîn magasin (mexzen, embar, depo) ji îtalî magazzino (mexzen, embar, depo) ji erebî مخازن (meẍazin), pirraniya مخزن (meẍzen) mexzen. têkilî mexaze

protohindûewropî: men- ("man") protoaryayî: (d)mān ("man")Avestayî: mān- ("man")Farisiya Kevin: mān- ("man")Pûnjabî: mn- ("man")Middle Persian: mn- /mān-/ ("man")Sogdî: myn- ("man")Farisî: māndan / mān- ("man")Kîrîbatî: mānēstēn / man-  ("man") ...  irKurmancî:  man,  mayîn  /  -mîn-/  ("man")  Kurmancî:  man  /  -mên-/  ("man")  Hewramî:  manáy / man- ("man")Zazakî: menden / man- ("man")Sanskrîtî: man- ("man")Ermenkî: մնալ (minel) ji ermeniya kevn մնամ (minem)Yewnanî: menein ("man")Latînî: manēre ("man")Înglîzî: remain ("man") ...Çavkanî: Cheung p.73

ma- (mê) + hû (beraz), bide ber hü (beraz) ya zaravaya lekî û خوک (xûk: beraz) ya farisî.

bi rêya fransî majesté ji latînî māiestās ji proto-hindûewropî maǵ-yos- (mezintir) ji maǵ-, meǵ- (mezin) ku herwiha serekaniya peyva mezin ya kurdî ye jî.

bi rêya fransî yan inglîzî major ji latînî maior (mezintir)

bi rêya fransî (majorité) ji latînî majoritatem ji major

ji peyvek proto-hindûewropî ya ku herwiha çavkaniya peyva memik e jî. herwiha mother ya inglîzî, Mutter ya elmanî, mor ya swêdî, μετερ ya yewnanî, mater ya latînî, мать ya rûsî, madre ya spanî mère ya frensî û mama ya navneteweyî jî ji heman serkaniyê ne. Di van zimanan de ew peyv bi wateya dayik tê bikaranîn. protohindûewropî: māter- ("dayik") protoaryayî: māter ("dayik")Avestayî: māter ("dayik")Middle Persian: māta, mātar ("dayik")Farisî:  māder  ("dayik")Pûnjabî:  māder  ("dayik")Belûçî:  māt,  mās  ("dayik")Osetî:  māde ("dayik")nêr  mār ("dayik")Tatî: māye ("dayik")Talîşî: mā ("dayik") ... irZazakî: may) ("dayik")Sanskrîtî: mātar ("dayik")Yewnanî: mētēr ("dayik")Latînî: māter ("dayik")Almanî: Mutter ("dayik")Înglîzî: mother ("dayik") ... Çavkanî: Horn p.213, Watkins p.50, Etymonline

mak + -e- + qanûn, wergerra anayasa ya tirkî ye

mak + -e- + zagon, wergerra anayasa ya tirkî ye

Bi maneya "xanî" ihtimalen hevreha soranî ماڵ (mał), kurdiya başûrî mał, pehlewî man, farisî (xanû)man, avestayî nmane- ji 𒉈𒉈𒉈 (dąm) e û hevreha sanskrîtî दम (dáma), rûsî дом, lîtwanî namas, yûnaniya kevn δόμος, latînî domus, ermenî տուն (tun)... hemû ji protohindûewropî dṓm. Bo guherîna "n > l" bide ber "limêj < nimêj" û "livîn < nivîn". Di peyva xanûman de forma kevnar "man" hatiye parastin. Belkî hevreha peyva -dav di peyva bindav de. Bi maneya "maliyet, eşya ji erebî mal. Bi maneya xanî jî mimkin e ku ji erebî be.

ji  îranî,  têkilî  malîn  /  maliştin,  hevreha  din  ya  kurmancî  malinc, farisî  ماله(malê),  مالیدن (malîden: malîn)

hevreha soranî مالین (malîn), farisî مالیدن (malîden), pehlewî malîten, partî ni-merz-, hemû ji îranî.

malîn - -în + -inc (-ing?), hevreha farisî ماله(male) ji مالیدن (malîden: malîn / maliştin), rehê dema niha di herdu kurdî û farisî de -mal- e. Peyva farisî wek mala ketiye tirkî jî.

ji erebî  مالیة(maliyet),  hevreh  mal (eşya)

ji erebî, têkilî ilm, elimîn, elimandin, mielim, talîmat, talîm

Ihtimalen ji erebî عم (emm: mam), pirrhejmara wê اعمام (emam) ji ber ku peyvên din jî yên têkiliya mirovatiya bi wê dereceyê ji erebî ne (met, xal, xalet). Lê mimkin e ku hevreha belûçî ماما (mama: xal, birayê dayê) jî be, herdu ji îranî yan jî ji protoaryayî, bide ber urdûyî ماما (mama: xal) û hindî मामा (mama: xal), herdu jî têkilî peyva mak (dayik) ya kurdî.

ma- (mê) + -mir (mirîşk û teyrên wek wê) ji îranî

ji inglîzî manager yan bi rêya fransî manager ku ew bi xwe jî ji inglîzî manager e, ji manage (bi rê ve birin, serkêşî kirin) ji fransî, bi frensiya kevn manege (xwedîkirina hespan), frensiya niha manège (fêrgeha hespan) ji îtalî maneggiare (dest kirinê, miamele li gel kirin) ji latînî manus (dest).

bi rêya fransî mandat yan inglîzî mandate ji latînî ex manu datum (ji destî girtin)

hevreha  soranî مانا(mana),  herdu ji erebî  امعن(mena)

bi rêya fransî manœuvre yan inglîzî manoeuvre ji latînî manus (dest) + opera (çalakî, xebat)

ji mahînga/mehînga ji ma- (mê) + -n- + ga, bi soranî jî "manga", bi kelhûrî minga.

ji îtalî manifesto ji latînî manifestare (ragihandin, xwiya kirin)

ji  sanskrîtî  मन्र(raman,  fikir)

bi  rêya  fransî  maniaque  yan  inglîzî  maniac  ji  latînî  maniacus  ji  yûnanîya  kevn  μανιακός ji μανία (manî, şêtî, dînî,  harî)

ji zimanê maorî bi wateya resen, xwerû yan asayî

ji îranî, hevreha soranî مار (mar), belûçî مار (mar), farisî مار (mar), pehlewî 𒉈𒉈𒉈 (mar), avestayî meirya- (mar; kujer), sanskrîtî ग्नियिे (mriyáte-: kuştin) ji protohindûewropî mer- (mirin. herwiha bide ber sûmerî mir (mar).

ji ermenî մառան (maran) ji aramî ܡܕܢܐ (meddanei)¿Li cem me hem maran û hem jî kîler dihatin gotin.

ji fransî marathon ji yûnanî μάραθον (maratθon)

bi rêya yewnaniya kevn Μαργαρίτης (morî, mircan) ji zimanên arî / îranî merwarîd (mirwarî, morî)

ji  inglîzî  yan  ji  fransî  margarine  ji  yûnanî  μαργαρίτης  (marẍarîtas:  mirwarî,  mircan)  ku jirojhilati  ye,  bide  ber  kurdî  mirwarî  û  farisî مروارید(mervarîd),  sanskrîtî  मञ्यरी(mañjarī  >  erebî مرجان / mercan > kurdî mircan)

bi rêya fransî marginal ji latînî marginem ji margo

bi rêya fransî marmelade ji portugalî marmelada

ji tirkî marul ji yûnanî μαρούλι (marûli) ji latînî amarula ji amarus (tehl - ji ber tama wê riwekê)

ji fransî maréchal yan inglîzî marshal

ji  mar  +  -xwer  ji  xwarin  anku  "heywana  ku  maran  dixwe"  (belkî  ji  ber  sehm  û  heybeta vê  heywanê),  hevreha  farisî  مارخور(marxor),  tacikî  морхӯр  (morxür),  морхор  (morxor),  ji  îranî. Peyva îranî ketiye gelek zimanên din jî: urdûyî مارخور (marxor), hindî मारखोर(marxor), frensî û inglîzî markhor, spanî marjor...

hevreha soranî, farisî û erebî ماش (maş), tirkî maş, pehlewî maş, şuxnî maẍ (fasûlî), belûçî ماک (mak: fasûlî)... hemû ji sanskrîtî māsa- (fasûlî) ji zimanekî xwecihî yê Hindistanê.

ji latînî mensa ku wek mensa ketiye îtalî, wek mesa spanî û wek masa tirkî jî.

ji protohindûewropî meu-k- (hilû, tehîsok, hilîsok, şemitok) ku herwiha serkaniya peyva mast ya kurdî û moist ya inglîzî ye. protoaryayî: mesye- ("masî")Avestayî: mesye ("masî")Middle  Persian:  mahîk  ("masî")Farisî:  mahî  ("masî")Belûçî:  mahîg  ("masî")...Kurmancî: masî ("masî")Kurdî (Soranî): masî ("masî")Hewramî: masî, masaw ("masî")Zazakî: mase ("masî")  Sanskrîtî:  मत्त्तयmatsye-  ("masî")  Yewnanî:  μύκης  (mûkês  "kivark")  Latînî:  mucus (mukus: "kilmûş; gilîz") Îng.: moist ("şil, nemdar") Çavkanî: Horn p.216, Lubotsky p.10, MacKenzie P.123

ji fransî masque yan ji inglîzî mask (dîsa bi rêya fransî masque) ji latînî mascus (kabûs)

ji fransî mascotte yan ji inglîzî mascot (dîsa bi rêya fransî) ji latînî masca (kabûs), hevreha mask, maske

ji inglîzî mass media ji mass + media (medyaya girseyî)

bi rêya fransî masturbation ji latînî masturbārī belkî ji manus (dest) + turbāre (têk vedan) anku bi destan têk vedan

hevreha farisî مات (mat), ji îranî.

ji fransî mathématicien ji matematîk + -syen

ji fransî mademoiselle ji ma + demoiselle (sitiya min)

ji erebî ~ً~وىمأ^ْ^ (meiwa: cih, mal, war)

ji îranî, hevreha  farisî  مایه(mayê:  havên),  têkilî meyandin  û  made,  mey, meyxweş

bi rêya tirkî mayo yan yekser ji fransî maillot

hevreha farisî مازو (mazû), sanskrîtî mayu-, ji protoaryayî

Belkî têkilî peyva mezin yan mes- wek di peyva mestir de

bi rêya fransî masochiste ji navê Leopold Ritter von Sacher-Masoch + -îst

bi rêya fransî mazout yan jî yekser ji rûsî мазут (mazût)

Bi maneya "ne-" û bi wateya "mê" ji îranî, hevreha soranî me- (meke! meke/neke!), pehlewî ma- (mekun! meke/neke!), têkilî ne-.Bi wateya "kesê ku" yan "cihê ku" ji erebî, bo nimûne mekan, mesken, mekteb..." û "meşxul"

hevrehên  din  yên  kurmancî  ma-,  man-,  mak,  mêtin,  -marî,  farisî  ماده(madê),  pehlewî  matek, farisiya kevn mata-, hemû ji protohindûewropî méh₂tēr (dayik; mak), binêrin:  mak.

ji erebî معاش (meaş), têkilî meîşet

ji  erebî  مجلس(meclis)  ji  me-  +  جلس(celese:  rûniştin).  Heman  peyv  wek  navê  parlemanên welatên misilmanan ketiye gelek zimanên din jî: farisî û urdûyî مجلس (meclis), tirkî û azerî meclis,  ermenî  մեջլիս(meclis),  hindî  मजग्नलस(meclis),  gurcî  მეჯლისი(mêclîsî),  rûsî  меджли́с (mêclîs), inglîzî û fransî majlis, almanî Madschlis...

ji erebî مجوسى (mecûsî) ji aramî מגושי (migûşî) ji îranî, hevreha hexamenişî 𒉈𒉈𒉈𒉈 (megûş) ji protohindûewropî megh- ( > mezin). Heman peyva îranî bi rêya yûnanî ketiye zimanên ewropî jî: inglîzî magic (sihir)