ji  latînî  L  jifeniki  lamed  (gopal;  herfa  "L"  -  binêrin  "lam")  ku  herwiha  serekaniya  erebî  ل,  siryanî ܠ, îbrî ל, ermenî Լ, krîlî Л û yûnanî Λ ye jî.

bi rêya fransî laboratoire ji latînî laboratorium ji labore (xebitîn, kar kirin) + - toryûm

hevreha farisî لچک (leçek) ji îranî yan jî bi metatezê û bi guherîna R bi L ji çarik jikurdi

hevreha farisî الجورد (laciverd), erebî الزورد (lazuwerd), hemû ji sanskrîtî राजार्िव (racaverte) ji राजन् (racan: paşa, serwer, serok, melik, qiral) + र्िव (verte-: par, behr, pirt, pişk, beş) anku "yê paşayan". bi rêya erebî hem wek "lazuli" (lapis lazuli) û hem jî wek azur ketiye fransî (bi şaşî l wek pêşgirtika diyarker ya frensî (l, le, la) hatiye hesibandin û ji bingehê peyvê hatiye avêtin. ji fransî jî ketiye zimanên din (binêre beşa wergerê ya li jêr).

Bi wateya "nizmtir": laag + -erSwêdîNav

bi rêya fransî laïque ji latînî laicus (mirovên sade, mirovên bê erkên dînî) ji yûnanîya kevn laîkos (gelêrî) ji laos (gel, mirov, xelk)

Tê gotin ku ji rûsî hatiye zimanê kurdî.

hevreha  soranî  الڵ(lał),  farisî  الل(lal),  ji  îranî

hevreha  farisî  الله(lalê), pehlewî elalek

Bi kurtkirina li aliyê hatiye  çêkirin.

ji erebî الم (lam) ji aramî למד (lemêd: gopal; herfa ל anku L) jifeniki lamed (gopal; herfa L ya  fenîkî)  ku  herwiha  serekaniya  L  ya  latînî,  Λ  (L)  ya  yûnanî,  Л  ya  krîlî,  ܠya  siryanî  û  Լya  ermenî ye  jî.

hevreha soranî النک(lanik), feylî lelû / helülik, jikurdi, têkilî hêlanek (hêsk) û hêl kirin (hejandin)

ji fransî lancé ji lancer ji latînî lanceare ji lancea

hevreha farisî الغر (laẍer) ji îranî

ji latînî lavabo (ez ê bişom) ji lavare (şûştin)

hevreha soranî الو (xort, ciwan, genc), herdu ji ermenî, bi ermeniya kevn լաւ (law), ermeniya  nû լավ(lav),  herdu  bi  maneya  "baş,  çê,  qenc",  hevreha  prûsiya  kevn  û  latviyayî  labs (baş), lîtwanî lãbas (baş), lobùs (zengîn, halxweş), yûnaniya kevn λωΐων (loîon: baştir) û λάφυρον  (láphūron:  qazanc,  xenîmet),  sanskrîtî  लभिे(labhate:  qazanc  kirin,  wergirtin,  peyda kirin), hemû ji protohindûewropî labʰ- (bi dest xistin, bi dest ve anîn, girtin, zeft kirin).Di kurmancî de li hin deveran maneya "kurr" wergirtiye lê li hinên din bi wateya "keşxe, spehî, lihev" e û li hin cihan jî bi maneya "baş" e anku maneya xwe ya bingehîn ya ermenî parastiye. Sebebê  guherîna  maneyê  ji  "baş"  bo  "kurr"  ihtimalen  di  bin  tesîra  "lac  /  laj"  (kurr)  ya  zazakî  de ye. Lê "lac, laj" ne hevreha "law" e, ew peyveke îranî ye, hevreha iştihardî لزک (lezek) (kurr).Sebebên ku diyar dikin ku kurdî ji ermenî wergirtiye û ne ermenî ji kurdî wergirtiye ew in ku "law" di zimanên din yên îranî de peyda nabe û "l" di îraniya kevn de tine bû. Loma eger ew ji protohindûewropî yekser daketibûya kurdî, diviyabû ku "l" bûbûya "r" (bide ber "roj" û "rêtin").Bo  guherîna  maneyê  ji  "baş"  bo  "xort,  ciwan,  kurr"  bide  ber  diyardeyeke  berevajî  di peyva "qenc" (baş) de ku ji tirkî ye, bi tirkiya kevn "kênç" û tirkiya nû "genç" (xort, ciwan) ku dubare wek "genc" jî ji tirkî ketiye kurdî.

hevreha limêj, nivêj, nimêj, lava, ji îranî. Binêre: nimêj.

ji erebî لكن (lakin) > lêkin > lê ki/ku > lê. Bo hin nimûneyên din jî, ku "a"ya erebî di kurmancî de bûye "ê", binêrin: kitab > kitêb, hesab > hisêb, bela > belê...

ji erebî  لبالب(leblab),  têkilî  لب(lubb), binêrin  "lib".

bi rêya fransî légal yan inglîzî legal ji latînî legalis ji lex

ji fransî légalisé ji légaliser ji legal

hevreha farisî لگن (legen), erebî لقن (leqen), tirkî leğen, yûnaniya kevn λεκάνη (lêkanê), latînî lanx, lanc-, hemû ji akadî lekennu.

ji erebî لقلق (leqleq) yan لكلك (leklek) ji akadî leqleqqu onom ji dengê "leq-leq". Wek "leylek" ketiye tirkî jî.

ji erebî االحد (el-eḥed) ji احد (eḥed) hevreha واحد (waḥid: yek)

hevreha  soranî  û  kurdiya  başûrî  laf-  di  peyva  الفاو/  lafaw  (laf-aw)  de,  avestayî  frave-yδit, sanskrîtî प्लर्(plava: avjenî kirin, li ser avê livîn), slaviya kevn плоути (ployti: seyirîn, li ser avê gerrîn), ermenî լվանալ (livanal: şûştin, avê lê kirin), yûnaniya kevn πλέω (plêo: seyirîn, li ser avê gerrîn), latînî pluit (baran barîn), inglîzî flow (herrikîn) û flood (lehî), almanî Flut (lehî), fransî flot, holendî vloed (lehî)... hemû ji protohindûewropî plōtus (lehî) ji plew- (herrikîn, av bi ser de hatin). Di farisî de peyva سیل (seyl) ya ji erebî cihê peyva îranî girtiye. Heman peyva erebî wek sel ketiye tirkî jî. Ew bi metatezê û belkî di bin tesîra "lehî" de wek lês ketiye hin devokên kurdî jî.

ji  erebî  بعجینلحم(leh¨m  bi-ecîn)  anku  "goştê  bi  hevîr"

bi rêya fransî légitime ji latînî legitimus ji legitimare ji lex

bi rêya fransî legion ji latînî legiō

hevreha farisî لكا (leka) ji îranî.

bi rêya fransî lymphe ji latînî lympha ji yûnanîya kevn νυμφε (nîmf)

ji fransî lancre ji latînî ancora ji yûnanî ἄγκυρα (ankura) ku herwiha serekaniya peyva Enqere ye.

ji fransî léopard, forma leopard ji inglîzî leopard, herdu ji latînî leopardus ji yûnanî λεόπαρδος  (lêopardos)  ji  λέων  (lêon:  şêr)  +  πάρδος  (pardos:  panter),  λέων  ji  zimanekê  samî (bide  ber  akadî  𒉈  (lebbu)  yan  erebî  لبؤة(lebue:  şêra  mê),  πάρδος  (pardos)  ji  îranî  pars  ,  hevreha farisî پارس(pars), sogdî prdanka, sanskrîtî पुण्डरीक(puṇḍárīka) ji protoaryayî, ihtimalen ji zimanekê ne hindûewropî yê Başûr-Rojavaya Asyayê. ji eynî rehî: piling.

hevreha din ya kurmancî (bi metatezê) pil, soranî lep û pil, zazakî lep, feylî (bi metatezê) pel, rusî / bulgarî / ukraynî / belarusî лапа (lapa), polonî łapa, çekî tlapa, romanî labă (ji zimanekî slavî), îzlendî loppa, hemû ji protohindûewropî lep-. herwiha hevreha bêr (merr) ya kurdî ye jî, bide ber latînî pala, rusî лопата (lopata).

hevreha farisî لرز (lerz), pehlewî lerz- / rerz-, partî alerz, ji îranî

ji îranî, hevreha soranî الش (laş), farisî الش (laş). Leş ya tirkî, الش (laş) ya urdûyî û लाश (laş) ya hindî ji zimanên îranî hatine wergirtin.

ji  îranî,  hevreha  farisî  لشكر(leşker),  pehlewî  leşker.  عسكر(esker:  esker)  ya  erebî  belkî  ji zimanekî îranî hatibe wergirtin lê ihtimal mezintir e ku ji exercitus ya latînî  be.

ji  erebî  لطافة(leṭafet), têkilî letîf  û  litf.

ji protohindûewropî leb- (livlivîn, livîn, leqîn > lêv), ya ku herwiha serekaniya lêw / لێو ya soranî,  lew  ya  hewramî  û  zazakî,  لب(leb)  ya  farisî,  labium  ya  latînî,  lèvre  ya  frensî,  lip  ya  inglîzî, läpp ya swêdî, lūpa ya lîtwanî û hwd. e. Peyvên kurdî liv, livîn, livandin, livlivîn, livlivandin û hwd.  belkî  ji  ji  heman  rehî  bin  lê  bi  ihtimaleke  mezintir  ji  lebitîn  ji  erebî  ne.  protohindûewropî: leb-  ("lêv")  protoaryayî:  Middle  Persian:  lep  ("lêv")Farisî:  leb  ("lêv")Belûçî:  leb  ("lêv")Kurmancî: lêv ("lêv") Kurdî (Soranî): lêw ("lêv") Hewramî: lew ("lêv") ... Zazakî: lew ("lêv")Latînî: labium ("lêv")Almanî: Lippe ("lêv"), Lefze ("lixav")Înglîzî: lip ("lêv") ... Çavkanî: Schwartz  p.282, MacKenzie P.128, Horn p.212, Watkins p.47

Yan  têkilî  "lêv"ê  ji  îranî  ji  protohindûewropî  yan  jî  ji  aramî  לועא(lewa:  gewrî,  hefik,  qirrik, cihê ku axiftin jê tê), hevreha akadî luxxu (gewrî, hefik, qirrik, cihê ku axiftin jê tê) û belkî herwiha  erebî  لغة(luẍet:  ziman,  zar) lê  ihtimalen  ya erebî  ji yûnanî  λόγος  (logos: axiftin)  e.  Yan jî ji yûnanî λόγος (axiftin), binêrin -lojî, -log,  lojîk...

ji erebî لوح (lewḥ), hevreha aramî ܠܘܚܐ (luḥa), îbrî לוח (luaḥ)

ji erebî لوحة (lewḥe) ji aramî לוחא (lewḥe) ji îbranî לוח (bi taybetî tabloyê ku her deh fermanên Mûsa pêxemberî li ser hatibûn nivîsîn).

ji  erebî  لواط(liwaṭt:  hîzî,  sodomî,  qûnderî,  homoseksuelî,  têkiliya  seksî  ya  hevcinsan) ji aramî לוטא (lewaṭa: nalet, nifrîn, xezeb) jibirani לֹוט (Lot: Lût) ku li gor Tewratê kurrên wî hevcinshez anku homoseksuel bûn û wî nalet li wan  kir.

ji erebî لواطة (liwaṭet: homoseksuelî, têkiliya seksî ya hevcinsan) ji aramî לוטא(lewaṭa: nalet, nifrîn, xezeb) jibirani לֹוט (Lot: Lût) ku li gor Tewratê kurrên wî hevcinshez anku homoseksuel bûn û wî nalet li wan  kir.

ji  erebî  لیلى(Leyla)  ji  لیلة(leylet:  şev,  êvar),  hevreha  maltî  lejl,  îbrî  לילה(leyla),  aramî  ܠܠܝܐ(lêlya,  lêlyo),  erebiya  başûrî  ya  epîgrafî  𒉈𒉈𒉈  (l-l-y),  ugarî  𒉈𒉈  (l-l),  fenîkî  𒉈𒉈  (l-l),  amharî  ቤቤ(lêt), akadî 𒉈𒉈 (liliātu  KIN.SIG)...

ji protohindûewropî h₁lengʷʰ-, protoaryayî ragu- ir, parsî reg, medî ereg. արագ (arag) û երագ (erag) ji zimanên îranî hatine deynkirin. Yan jî ji erebî الحظة (lahze: bîst, kêlîk, gav, bêhneka kurt)

bi rêya fransî lesbienne yan inglîzî lesbian ji yûnanîya kevn

hevreha soranî له (le), hewramî ne, hexamenişî ena, ji protohindûewropî en (li, tê de, di ... de) û wisa hevreha inglîzî, almanî, latînî û gelek zimanên din in, frensî û spanî en, yûnaniya kevn ἐν (en), albanî në, ermenî ի (i), danmarkî, norwecî û swêdî i, lîtwanî į, îrlendiya kevn i, weylsî  yn...  Bo  guherîna  N  >  L  bide  ber:  nimêj  >  limêj,  nivîn  >  livîn.  Heke  ne  ji  protohindûewropî be,  dikare  ji  al  /  la  (rex)  be.  Dîsa  dikare  ji  erebî  على(ela:  li  ser)  jî  be.  herwiha  bide  ber  tirkî  -la  / -le (bi, li gel, bi ... re).

ji  erebî  لب(lubb:  1.  dil  2.  kakil,  tendik,  dane,  tene),  hevreha  aramî  ܠܒܐ*לבא(liba:  dil,  kakil), îbrî לב (lev), erebiya başûrî 𒉈𒉈 (lb), akadî 𒉈 (libbu), amharî, geezî û tigrî ቤቤ (lǝb), tigrînî ቤቤ,  ugarîtî 𒉈𒉈, eblaytî 𒉈𒉈 (li-bu / libbu)... hemû ji proto-samî libb-. ji heman rehî:  leblebî.

hevreha  farisî  لباس(libas),  ji  erebî  لباس(libas)  ji  لبس(libs:  cil)  ji  لبس(lebise:  cil  li  xwe  kirin  / kirin ber xwe), hevreha îbrî לבוש (ləḇûš), aramî ܠܒܘܫܐ(levûşa).

bi rêya fransî libéral yan inglîzî liberal ji latînî liberalis ji liber (azad, serbest)

bi rêya fransî libéralisme ji libéral yan inglîzî liberalism ji liberal ji latînî liberalis ji liber (azad, serbest)

herwiha livin ji erebî لبنة(lebinet), hevreha aramî ܠܒܢܬܐ (ləḇentāʾ), îbrî לבנה (ləḇēnâ), akadî 𒉈 (libittu SIG4)...

ji erebî, têkilî iltica, lacî, multecî

ji erebî  لفافة(lefafet),  hevreha  aramî  ܠܦܦܐ(lifafa),  îbrî  לפוף(lippûp)

ji erebî لحاف (liḥaf) ji لحف (leḥefe: niximandin, nixamtin; pêçandin)

ji erebî لجنة(licne) ji yûnanî λεγεώνα (legeona) ji latînî legionis ji legio ji legere (kom kirin, civandin; bijartin). Legio herwiha serekaniya peyvên lego, lejyon û lejend / legend e jî.

ji  erebî  لیلك(leylek,  lîlek)  ji  îranî,  bide  ber  farisî  نیلک(nîlek)  ji  نیل(nîl:  şînê  tarî),  hevreha pehlewî nīl (şînê tarî), sanskrîtî नीला (nīlā: şîn), ji protoaryayî. Heman peyv bi rêya erebî  ketiye zimanên  ewropî  û  belav  bûye:  inglîzî  lilac,  fransî  lilas,  spanî  lila,  portugalî  lilás,  îtalî  lillà,  romanî liliac,  polonî  lilak,  japonî  ライラック(rairakku). Bi  forma  "lîla"  wek  navê  rengekî  van  salan  ji Ewropayê li kurdî vegeriye.

bi rêya tirkî liman ji yûnanî λιμήν (limên)

hevrehên din ya  kurdî leymûn,  leymûndiz, lîmonada,  farisî لیمو(lîmû)  û لیمون(lîmûn), erebî  لیمون(leymûn),  tirkî  limon, bengalî লেবু(lêbû),  urdûyî  نیبو(nîbû),  hindî  नीबू(nîbû). hemû ji sanskrîtî  ग्ननम्बूक(nîmbûka/lîmbûka).  Bo  guherîna  l/n  bide  ber  nimêj  /  limêj,  nivîn  /  livîn,  noş / loş... Heman peyv ketiye zimanên ewropî jî: inglîzî lemon, îtalî limone, spanî limón, rusî лимон (lîmon)...

ji protohindûewropî (H)lak-, protoaryayî leg-/lenghevreha kurdî laq (belkî ji têkilkirina "ling" ya kurdî û "saq" ya erebî), farisî لنگ(leng), inglîzî leg, lombardî lagi, latînî lacertus, ermeniya  kevn  ոլոք(olokʿ), swêdiya kevn lägg.  Hevrehên  niga  kurdî  di  sanskrîtî  (अङ्ग:anga) û zimanên slavî de hene, nimûne rusî: нога (noga), polonî û slovenî: noga, çekî û slovakî noha, latînî unguis (sim)...

lingua (ziman) + franca (frankî) nova (nû)

hevreha soranî lîs, sanskrîtî नीड (nîşá: hêlîn), latviyayî lizda (hêlîn), lîtwanî lizdas (hêlîn), latînî nidus, inglîzî nest, fransî nid, oksîtanî nis, rûsî насест (nasêst: lîs), гнездо (gnêzdo: hêlîn). hemû ji protohindûewropî nisdós (hêlîn) ji ni- (xwarê, jêr) + sed- (rûniştin) ku herwiha serekaniya niştin û rûniştin yên kurdî ne. Bo guherîna N > L bide ber nimêj > limêj.

ji erebî لسان (lisan), hevreha aramî ܠܫܢܐ(lişana), îbrî לשון (laşon), amharî ቤቤቤ (ləsan), akadî 𒉈 (lišānu, EME), maltî ilsien...