ji  protohindûewropî  h₁es-,  têkilî  heye,  est/hest  ya  farisî,  է(ê)  ya  ermenî,  sanskrîtî  अग्नति(estî), latînî est, elmanî ist, inglîzî is. Bo zêdetir agahiyan binêrin: http://en.wiktionary.org/wiki/Appendix:protoIndo-European/h¿E2¿82¿81es-

ji  erebî  عباءة(ebaet).  herwiha  ketiye  gelek  zimanên  din  jî:  farisî  عبا(eba),  tirkî  aba,  ermenî աբա (aba), fransî û spanî abaya, rûsî аба́ (abá), габа́ (gabá), inglîzî aba, abba, abaya...

ji  erebî  ابجدji  د-ج-ب-ا(e-b-c-d)  ku  her  çar  herfên  destpêkê  yên  alfabeya  erebî  ne,  hevreha îbrî אבגד(abgad)

hevreha  farisî  آبنوس(abinûs),  erebî  ابنوس(ebenûs)  yan  ابنوز(ebenûz),  tirkî  abanoz,  inglîzî ebony... hemû ji yûnanî ἔβενος (êbênos) jimisri  hbny

ji erebî عجم (ecem: xelk, alem, nezan, ecem, barbar, erebînezan, îranî, faris) ji aramî egemeh (xelk, alem, gawir, kafir) ji אגם (egem: dayik). Bo çêkirina "xelk"ê ji "dayik"ê bide ber umet ji erebî ummet ji umm (dayik)

hevreha eçe, eçenî, belûcî ençên, ençu, ençoş, ji îranî tèkilî hin- (wê, ew) wek di hingê (wê demê) û hind (ewqas), hinde, soranî ewende...

hevreha  farisî  آجر(acûr),  ji  îranî,  tirkî  acur,  ji  erebî  عجور(eccûr)  ku  bi  forma  xwe  ya  erebiya misrî  eggûr  ketiye  gelek  zimanên  Rojhilat  û  Bakurê  Ewropayê  jî:  yûnanî  αγγούρι  (angouri),  rûsî огурец (ogurêç), polonî ogórek, çekî okurka, danmarkî û norwecî agurk, almanî Gurke, swêdî gurka, estonî kurk, fînlendî kurkku, ukraynî огіро́к (ohirok), mecarî  uborka...

ji erebî عادة (adet), hevreha aramî ܥܝܕܐ (iyaða). Bo guherîna A-ya erebî di kurdî de bi E, bide ber seet ji erebî "sae(t)"

bi rêya fransî édition ji latînî editio ji edere

bi  rêya  inglîzî  editor  yan  frensî  editeur  ji  latînî  editor  (daner,  nivîser)  ji  editio  /  editionem (pêşkêşkirin) ji ex- + -dere ji dare (dan,  dayîn)

ji erebî عدنان (Ednan: bicihber, wardaner, rûniştvan) عدن (Eden: Eden), hevreha îbrî עדן (Eden, biheşt)

ji yûnanî αφέντη (afêntî) ji yûnaniya kevn αὐθέντης (authentēs) ji αὐτός (autos: xwe, oto-) + ἕντης (hentēs) ji protohindûewropî senh₁- ku herwiha serekaniya συνέντης (sunentēs: alîkar, hevkar) e.

ji fransî effort ji latînî ex- + fortis

ji  erebî  عفرت(ifrit)  ji  îranî,  hevrehên  kurdî  afirandin,  afirîn,  aferîn,  pehlewî  afrîte  (afirandî, afrîde, mexlûq) ji aferîten  (afirandin)

hevreh soranî ئهفسانه(efsane), farisî افسانه(efsanê), avestayî epe-seŋhe- (pê gotin) ji epe (pê ve) + seŋhe- (behs, mijar) ji sah- (gotin, behs kirin), hevreha hexamenişî θah- (thah-), ji îranî.

ji  farisî  افغان(efẍan:  efxan,  efxanî)  jiprakri  आभगन(abhegene:  efxan,  efxanî)  ji  sanskrîtî अश्वक (eśveke: siwar, hespvan)

ji  îranî,  hevreha  soranî  ئهﮔهر,  farisî  mê  (egan),  pehlewî  heker,  farisiya  kevn  hekerem.  Eğer ya tirkî ji zimanên îranî hatiye  wergirtin.

ji  tirkî  yiğit  (wêrek,  qehreman)  yan  ji  erebî  عقید(eqîd:  fermandar,  amir,  zabit,  komandan). Michael Chyet dibêje ku ew ji tirkî ye lê peyva erebî jî bo berhevdanê pêşkêş dike. jixwe belkî egîd ji têkilkirina herduyan peyda bûbe. Eslê peyva tirkî yeğ- e loma di kurdî de jî e-gîd e, ne îgîd. herwiha asayî ye ku di kurdî de y- ji destpêka peyvên ji tirkî deynkirî dikeve, nimûne: asa, ol, aprax, hêwaş. Hin kes jî bawer dikin ku egîd/egît têkilî peyva gît  e.

ji erebî أحمد (Eḧmed) ji rehê حمد (ḧ-m-d-: hemd, pesn, sena). ji eynî rehî: Hemîd, Mihemed, Mehmûd...

hevreha yan ji farisî اهریمن(Ehrîmen),  jipehlewi  Ehrimen, jiavestayi engre meynyu (giyanê xirab) ji engre- (wêranî, wêranker) + meynyu (giyan) ji îranî. Di kurmancî de bi forma "rêvin" (pîs, qirêjî)  maye.

hevreha  اژدها(ejdeha)  ya  farisî,  eji-dehak  ya  pehlewî,  eji-dehake-  ya  avestayî,  अग्नह(ehi) ya sanskrîtî, օձ (oç: mar) ya ermenî, уж (uj: mar) ya rusî, ὄφις (ofis: mar) ya yûnanî, anguis (mar)ya latînî, angis (mar) ya lîtwanî, unc ya almaniya kevn, hemû ji  protohindûewropî h₂engʷʰ- (mar). ji eynî rehî ejî .

ez + jî. Bo helîna Z û J bi hev ve, bidin ber hej / hij ji hez / hiz + ji

Belkî ji erebî أكل (ekl) anku xwarin, zad

ji fransî écologie ji latînî oecologia ji yûnanî οικολογία (oykologya) anku "malnasî"

ji yewnanî οικονομία (birêveberiya malê)

ji erebî, têkilî kerem, îkram, Kerîm, Kerîma

ji fransî exclusif yan inglîzî exclusive

bi rêya inglîzî ecstasy ji yûnanîya kevn ἐξίστημι

bi rêya fransî extrême yan inglîzî extreme ji latînî extremus ji exterus (derve, der)

ji erebî -ال (el-). Bide ber spanî el, îtalî il, fransî le.

ihtimalek heye ku ji ermenî be, carina qeydên ormaniyan de wekî elaşkurd jî derbas dibe

ji  erebî  الدینعالء(elai  ed-dîn) ji  عالء(elai)  +  el-  +  دین(dîn:  dîn, bawerî)

bi rêya inglîzî elegantää yan frensî élégant, ji latînî elegantia, elegans (ya/yê ku dizane bibijêre)

ji erebî الم (elem), hevreha aramî ܐܠܡܐ (elma, êlma: kerb, kîn)

ji erebî عالقة(elaqet) ji rehê علق(eleqe: pê ve kirin, zeliqandin, lûsandin, daliqandin, hilawîstin),  hevreha  aramî  ܥܠܩ(-l-q-:  pê  ve  kirin,  pê  ve  girê  dan),  îbrî  עלוקה(alûqa)

ji erebî علي (Elî), têkilî عال (al: bilind), hevreha îbrî עלה (ala: bilind bûn)

ji erebî ألیف(elîf), aramî / siryanî ܠܦܐ alêf 𒉈 (a) ji (ga, serê gayî)

elimîn - -în +  -er (alef), אלף (elêf), yewnanî ἄλφα (alfa), hemû jifeniki

ji erebî علن (ronbûn, aşkirabûn), hevreha îlan. Bo zêdebûna dengê D li pey "(i)n" bide ber "mindał" (zarrok) ya soranî ji erebî منال (menal) û "qalind" ya kurmancî ji tirkî kalın.

hevreha farisî شیر على (Elîşîr), pehlewî Erdişêr (bernavê gelek paşayên sasaniyan  bû), farisiya kevn Ertexşeça- (bernavê gelek paşayên hexamenîşî bû) ji erte- (rastî) + xşeça- (birêveber) anku "birêveberê adil". erte- hevreha eşe- (rastî) ya avestayî û ऋिां (ṛteṃ: rastî) ya sanskrîtî ye û hemû ji protohindûewropî h2r-to- (rast, dirist) in. Di kurdî de -rd-/ -rt- ya îranî dibe -l- (binêrin alî û gel) loma Erdişêr > Elîşêr. Paşî bi şaşî hatiye bawerkirin ku Elîşêr  maneya "şêrê (îmam) Elî" dide loma eyna erebî jî li destpêkê hatiye zêdekirin. herwiha ji ber  vê etîmolojiya gelêrî ew nav di nav şîiyan de berbelav bûye. Lê eger wî navî maneya "şêrê Elî" dabûya, ew ê Şêrelî bûya, ne Elîşêr.

ji erebî هللا (Ellah), kurtkirina االله(el-ilah), binêre: îlah.

ji erebî اكبر هللا (Ellahu ekber) ji هللا (Ellahu: Xwedê, Ellah) + اكبر (ekber: mezin

hevreha soranî ئهڵماس(ełmas), farisî الماس(elmas), pehlewî elmas ji yûnanî αδάμας (adamas:  nayê  radestkirin)  ji  α-  (a-:  na-,  ne-)  δαμάζω  (damazo:  kedî  kirin)  ji  protohindûewropî dem-h₂- (mal ava kirin - binêrin mal). Bi heman awayî peyva kurdî kedî jî têkilî peyva ked-/ ke- ye ku maneya mal dide. Heman peyva yûnanî serekaniya diamond ya inglîzî û peyvên dişibin wê yên di zimanên din yên ewropî de ye jî. Peyva erebî الماس (elmas) û ya ermenî ալմաստ (almast) bi rêya zimanên îranî dîsa ji yûnanî ne. ji heman rehê protohindûewropî herwiha peyvên kurdî -dav (wek bindav) û mal (xanî). Carinan tê texmînkirin ku elmas dikare ji akadî elmêşû (ember) jî  be.

Ev pevy dibe ku ji peyva eylo hatibe. Bi wateya wek eylo yan jî mîna eylo belkî navê vê firindeyê wek eylok hatibe danîn. Bi demê re navê wê dibe elok.

hevreha soranî فڕین(firrîn), kurdiya başûrî perrîn, şahzênî / şêxbizinî perandin, elperandin,  zazakî  firrayene,  perrayene,  hewramî  firrey,  farisî  پریدن(perîden),  phelewî  perîten, hevrehên  din  ya  kurmancî  firr,  perr,  pel(ên  daran),  pelg,  belg,  sanskrîtî  पत्त्र(pettre:  perr),  rûsî перо́ (peró: perr), yûnaniya kevn πτερόν (ptêron: perr, çeng, bask), lîtwanî sparnas (firrîn), inglîziya  kevn  û  navîn  feþer  (perr),  inglîziya  nû  feather  (perr),  almanî  Feder,  latînî  penna  (< ^petna)... hemû ji protohindûewropî péth₂r^̥ ^(perr, bask, çeng) ji peth₂- (firrîn) e ku serekaniya^ avestayî  𒉈𒉈𒉈𒉈𒉈𒉈𒉈  (peteyti:  firrîn),  पिग्नि(peteti:  firrîn),  latînî  petō  (firrîn)...  e.  ფრენა(prêna)  ya gurcî belkî ji îranî be lê ji ber dengê firrînê di gelek zimanan de ew bi dengekê wek "perr-" e: bo nimûne aramî ܦܪܚ (prex), îbrî פרח (pirex). Tevî ku "firrîn" ya kurdî dişibe "fly" ya inglîzî û voler  ya  frensî  jî,  ew  ne  hevreh  in.  Heta  niha  di  hin  peyvên  îranî  yan  hindûewropî  de  P  di  bin tesîra  erebî  de  dibû  F  (bo  nimûne:  fisteq  ji  piste,  bi  pehlewî  pisteg).  Lê  di  "firrîn"ê  de  ne  ji  tesîra erebî ye ji ber ku ew peyv neketiye erebî. Heman diyardeya guherrîna P bi F bi awayekê gelek berbelavtir di zimanên germenî de diyar e. Bo nimûne kurdî "pênc" lê almanî fünf, swêdî fem û inglîzî  five.

ji  erebî  الوان(elwan),  pirrhejmara  لون(lewn),  binêre:  lewn.  ji  eynî  rehî:  çi-lo  (çawa),  bide ber çito (ji "çi + tow tov /  tuxm)

ji  erebî  الزم(elzem:  lazimtir  yan  lazimtirîn),  têkilî  الزم(lazim:  lazim)  û  لزوم(luzûm:  lizûm, lazimî). ji eynî rehî: iltizam, ilzam, istilzam, lazim, lewazim, malzeme, milazim,  miltezim

ji erebî اما (emma) ji ام (em: lê, feqet)

hevreha  farisî  انبار(enbar:  embar),  pehlewî  henbarek  (embar),  sanskrîtî  सम्भार(sem- bʰrati-:  komkirin,  berhevkirin,  civandin)  ji  सम्(sem:  hev)  +  भरग्नि(bʰereti:  anîn,  gihandin;  birin) ji  protohindûewropî  sem-  (hev)  +  bʰer-  (birin;  anîn).  Peyva  îranî  ketiye  gelek  zimanên  dinyayê: tirkî ambar, ermenî ամբար (ambar), rusî амбар (ambar), yûnanî αμπάρι (ambari), bulgarî хамбар (hambar), sirbo-xirwatî hambar, mecarî hombár, gurcî ამბარი(ambari)...

ji erebî عنبر(enber) ji îranî, bide ber pehlewî ember. Heman peyv bi rêya erebî ketiye zimanên ewropî jî: inglîzî amber, fransî ambre, almanî Amber, spanî ámbar, îtalî ambra, rûsî амбер (ambêr)...

ji erebî عمل (emel), hevreha aramî ܥܡܐܠ (emla), îbrî עמל (amal)

ji  erebî  عملیا(emeliyyen),  ji  emelî  +  -en,  ji  emel.

ji fransî émigrant ji émigre (ji derekê bar kirin)

ji erebî أمر (emr: ferman, ragihandin), أمر (emere: ferman dan/kirin), hevreha aramî û îbranî אמר (e-m-r-: gotin, ferman kirin), akadî emaru (dîtin, ketin ber çavan) jiprotosami

ji erebî أمیر (emîr) ku herwiha serekaniya peyva mîr e jî. ji eynî rehî: amir, emir, emaret, Imarat, amîral.